Sevgili gençler ve öğrenciler,

Yeni bir eğitim ve öğretim yılına başlamadan önce, genel olarak hayatımıza olumlu katkıları olacak alışkanlık ve yaşam pratikleri hakkında biraz sohbete ne dersiniz?  Kaliteli uyku, daha iyi bir zaman yönetimi ve sağlıklı bir beyin için yapılacaklar, mesela. Öğüt vermek değil niyetim…

Amaaa… İtiraf etmeliyim ki, başta sosyal medya ve akıllı telefonlar olmak üzere, bu konulardaki rahatımı hiiiiç bozmamak için bilimsel verilerin bir açığını bulmaya ve kendime yontmaya çok uğraştım, “Bunlar çağın nimetleri, neden sonuna kadar faydalanmayım” diye, bir açık kapı aradım. Ama bulamadım maalesef. Arkadaşlar, bütün bilimsel deliller aleyhimize, bu konularda disiplinsizliğin sonu berbatmış! Pek tavsiye etmiyorlar 😊

Arkadaşlar, uykunun hem bedenimiz ve hem de beyin sağlığımız için yaşamsal önemde olduğunu biliyoruz. Sizi bilmem, ama maalesef küresel düzeyde bir uykusuzluk salgınıyla başımız dertteymiş, bilim adamlarına göre. Bu konuda çok sayıda çalışma var, son olarak National Geographic Dergisi Ağustos sayının kapak konusu oldu. Yaa 😊 1950’lere göre ortalama 2 saat daha az uyuyormuş insanlar ve bunun baş sorumlusu da mavi ışık, yani ekranlarmış (bilgisayar, cep telefonu v.s.). Yaptıkları bağımlılık da cabası. “Cep telefonu ve ekranlardan uzak birkaç saat nasıl geçirilir?” türü yazılar gırla internette😊 Ama, bence sizin bu taktiklere hiç ihtiyacınız yok, üzerinde biraz düşünüp, üstüne de eş-dost-akraba-anne-baba dayanışmasıyla zaman yönetimi yöntemlerin âlâsını bulursunuz, değil mi?

İşin püf noktası, malum, biyolojik saatimizle uyumlu olmak; “Gün ışığıyla uyan, gece geç olmadan da uyu.” Doğa ananın formülü bu ve aksine hiç tahammülü yok. Uyku, beynin yeni bilgileri işlemesi için şart, “sınav öncesi uykusuz kalmayın” öğüdünün dayanağı da bu işte.

Uykusuzluğun az bilinen bir kötü yanı da arkadaşlar, insanı içine kapanık ve yalnız yapmasıymış (uykusuzluktan pili bitiyor, konsantrasyonu bozuluyor, biraz da asabi oluyorlar galiba😊). Sosyal hayattan soyutlanmanın hayat başarımızı etkilemesi de kaçınılmazmış.

Ayrıca, uyku ve bedensel dinlenme, gün içinde daha hareketli olabilmemiz için de şart. Ve sürpriz! (Aslında hiç de sürpriz değil 😊): Beyin de hareket seviyor. Hareketli bir yaşam beyni de geliştiriyormuş. Hareketli zamanlarda daha iyi öğreniyormuşuz! Hadi beni boş verin, Karacaoğlan… pardon, bilim insanları[1] da diyor kiiii, ara sıra masadan kalkın ve odada dolaşarak yeni öğrendiğiniz bilgileri zihninizde evirip çevirin. Beyin daha iyi öğreniyormuş.

Gece yatmadan önce öğrendiklerimiz daha kalıcı oluyor, biliyoruz, değil mi? Yani, uykuya dalmadan önceki son gündemimiz bilgi olmalıymış, sosyal medya değil!😊 Uykuda beyin bunları gece boyunca işliyormuş bizim için, sağ olsun.

Ayrıca, bağırsaklarımızda beyinle bağlantılı ortalama yüz trilyonu aşkın mikrop bulunuyormuş ve bunların dengesi beynin sağlığı için hayati önemi varmış. Efendim, bu yüzden sağlıklı beslenmek gerekiyormuş. Beyin hücrelerinin yapı maddesi yağ olduğundan, eh biraz yağlı besinler, mesela fındık, fıstık, çekirdekler, avokado ve balıktaki yağ yararlıymış. Biberiye ve zerdeçal da beyin sağlığı için faydalı imiş (bunları nasıl yersiniz bilemiyorum, annenize müracaat edin en iyisi).

Efendim, üstüne üstlük yemekten zevk almak, sosyal ortamlarda yemek zevkini paylaşmak da yediğiniz şeylerin beyne faydasını güçlendiriyormuş. Anlayacağınız gene geldik, sosyalleşme ve şu ekranlardan biraz uzak kalma mevzuunaaa 🙂

Arkadaşlar, hep tatsız şeyler yok ya bu tavsiyeler içinde. Müzik mesela, beyin sağlığı için çok yararlıymış, fırsat buldukça severek dinliyoruz zaten, değil mi?

Umuyorum fazla sıkıcı bir sohbet olmadı. Eğer bu sene üniversiteye yeni başlayan bir öğrenciyseniz, geçen yıl yazdığım bir yazıyı da tavsiye ederim: http://yazarlar.coachteam.com.tr/universiteye-yeni-baslayan-her-ogrencinin-bilmesi-gerekenler/.

Başarı ve mutluluk dileklerimle. Sevgiyle kalın.

Mehmet MURAT

[1] Why sleep should be every student’s priority, www.bbc.com/future/story/20180815-why-sleep-should-be-every-students-priority, 20.08.2018